13/07/2017
Nét đẹp văn hóa phiên chợ Bể Giao Nhân
Lượt xem: 5145
Được thành lập được gần 700 năm, kể từ khi người dân ở khắp nơi đổ về đây khai hoang lấn biển đặt chân đến mảnh đất ven biển Giao Thủy này làm ăn sinh sống thì chợ Bể cũng hình thành từ ấy gắn liền với sinh hoạt của nhân dân các xã trong khu vực. Theo sử sách ghi lại với đặc thù trên bến dưới thuyền nên việc mua bán thủy hải sản khá nhôn nhịp. Và đến ngày nay chợ Bể vẫn được lưu giữ và tiếp tục phát triển với đa dạng mặt hàng từ khắp nơi đưa về thu hút hàng ngàn người đến mua bán mỗi phiên.
Ở mỗi vùng miền khác nhau hình ảnh những phiên chợ quê, nhất là những phiên chợ tết luôn gắn liền trong tiềm thức và ký ức của mỗi người dân. Để rồi khi xa quê hương dù đi đâu, làm gì thì vẫn luôn nhớ về quê nhà với những nét riêng làm nên điều thú vị ở mỗi phiên chợ. Ở huyện Giao Thủy của chúng ta hình ảnh mỗi phiên chợ đều có những đặc điểm riêng, trong đó phiên chợ Bể ở xã Giao Nhân đã trở nên quen thuộc với nhân dân trong và ngoài huyện, thậm chí cả các tỉnh lân cận với những nét đặc trưng riêng. Chợ bể đã đi vào lời thơ, câu hát của các nhà thơ, nhạc sĩ khi viết về Giao Thủy. Dù chỉ đơn thuần là những buổi họp chợ song hình ảnh đông vui náo nhiệt mỗi phiên đặc biệt là phiên chợ những ngày giáp tết nguyên đán luôn thu hút lượng lớn người dân đi chợ với những điều thú vị rất riêng.
Đã trở nên quen thuộc với người dân Giao Thủy, đặc biệt là những người phụ nữ đi chợ buôn bán thì việc tính toán làm sao để đến chợ sớm có nhiều hàng là điều mong chờ nhất bởi chợ Bể chỉ họp vào các ngày tư, ngày tám âm lịch mà thôi. Trao đổi với ông Đặng Xuân Nghị - Phó Chủ tịch UBND xã Giao Nhân được biết “chợ Bể được thành lập từ rất lâu khi người dân khăp nơi đến mảnh đất này khai hoang lấn biển, dựng làng lập ấp. Với nhiều sản phẩm khác nhau từ các vùng miền nhất là nơi đây giáp biển nên cái tên “chợ Bể” cũng được hình thành từ ấy. Đã trở thành quy định chợ chỉ họp 6 buổi trong tháng vào mồng 4, mồng 8, mười bốn, mười tám và hai mươi bốn, hai mươi tám”. Để lưu giữ những nét đẹp truyền thống của phiên chợ quê những năm qua UBND xã Giao Nhân đã tiến hành tu sửa và nâng cấp sạch sẽ hơn thuận lợi cho việc buôn bán thông thương hàng hóa của bà con.
Được thành lập được gần 700 năm qua, kể từ khi người dân ở khắp nơi đổ về đây khai hoang lấn biển đặt chân đến mảnh đất ven biển Giao Thủy này làm ăn sinh sống thì chợ Bể cũng hình thành từ ấy gắn liền với sinh hoạt của nhân dân các xã trong khu vực. Theo sử sách ghi lại với đặc thù trên bến dưới thuyền nên việc mua bán trao đổi hàng thủy hải sản khá nhôn nhịp. Ông Đỗ Đình Phiên xóm 3 Duyên Sinh cho biết rõ hơn về sự hình thành và phát triển của chợ Bể kể từ xa xưa đó là “ Nơi đây trước đây gần biển người dân khắp nơi về đay khai hoang lấn biển và nghề mưu sinh cũng dựa vào khai thác thủy hải sản trên biển. Cảnh tấp nập trên bến dưới thuyền đã ăn sâu vào tiềm thức của tôi cũng như người dân 4 dòng họ đầu tiên đến mảnh đất này là họ Vũ, Đình, Nguyễn và Đỗ. Và sản phẩm được bán nhiều nhất tại chợ bể chủ yếu là hải sản biển nên người dân quen gọi là chợ Bể tức là “Biển”.
Thời gian đầu chỉ là những phiên họp nhỏ với ít người trong vùng, hàng hóa chủ yếu là tại các địa phương lân cận mang về trao đổi, dần dần xã Giao Nhân nâng cấp đáp ứng với nhu cầu thiết yếu qua các thời kỳ. Và đây chính là điểm chợ quê thu hút đông khách nhất so với các chợ khác tại huyện Giao Thủy bởi một lý do là nơi đây bán rất nhiều mặt hàng mà không phải chợ nào cũng có. Với tổng diện tích gần 4 mẫu, Ban quản lý chợ đã bố trí sắp xếp các mặt hàng theo từng khu vực tiện cho cả người mua và người bán. Đặc biệt những mặt hàng thủ công như chiếu, nón, cây giống chỉ có tại chợ Bể mới phong phú đa dạng. Và một điều đáng nói là giá các mặt hàng rất rẻ mà người đi chợ nào cũng quan tâm hàng đầu.
Và bây giờ hãy cùng dạo quanh hàng chiếu được quy hoạch riêng tại phía tây của chợ. Chiếu cói các loại ở khắp nơi mang về, cả chiếu Nga Sơn Thanh Hóa, Chiếu Đậu Thái Bình, Ninh Bình và cả huyện Xuân Trường Nam Định. Đủ các loại từ chiếu cói trắng hay chiếu in hoa, nống đơn, nống kép, chiếu đậu hay chiếu chiêm, đủ các kích cỡ được bày bán hàng chục cửa hàng cho khách hàng lựa chọn, trung bình từ 150 ngàn đồng đến 500 ngàn đồng một đôi . Vào các dịp cuối năm chợ Bể chuyên bày bán chiếu cưới được in hình đôi chim câu là sự lựa chọn cho các bà mẹ khi có con trai chuẩn bị lập gia đình.
Đó là hàng chiếu đang tấp nập người mua, còn hàng nón thì sao? Cũng như các hàng mặt hàng thủ công mỹ nghệ khác các sản phẩm nón lá cũng vô cùng phong phú từ hàng một lớp, 2 lớp đến in hoa chìm bên lớp trong đều được mang về từ các làng nghề nổi tiếng của huyện Xuân Trường, Thanh Hóa và cả nón Huế với giá bán hợp lý mà người mua đều dễ dàng lựa chọn cho mình, mặt hàng này phần lớn được các vị khách trung cao niên đến mua với giá bán từ 30- 70 ngàn đồng một chiếc. Và điều đặc biệt hơn cả và thu hút đông người nhất đó là sản phẩm cây xanh, cây cảnh, cây ăn quả giống các loại được thương lái mang về từ các nhà vườn ươm giống về bán.
Nhất là vào mùa xuân cây giống các loại bán rất nhanh mà người mua cũng tấp nập hơn bao giờ hết. Với giá bán chỉ 15-20 ngàn đồng một cây chanh, cây quất giống hay 20-30 ngàn đồng một khóm hoa hồng nhung, hồng tỷ muội cũng như nhiều sản phẩm cây ghép được các nhà vườn chăm chút và cấy ghép đủ màu sắc được khách hàng lựa chọn về trồng tô điểm cho ngôi nhà, cơ quan trường học của mình. Ngoài ra còn các mặt hàng như rau củ quả, gia súc gia cầm, hàng thủy hải sản, quần áo vải vóc, hàng kim khí như dao kéo, liềm hái, móng xẻng, cày cuốc được bày bán rất phong phú đều được đưa về tại những vùng sản xuất nổi tiếng.
Chợ Bể mặc dù chỉ họp 6 buổi trên tháng song cũng chỉ họp trong một buổi sáng, chính vì vậy từ rất sớm các mặt hàng đã được đưa về và người mua hàng cũng vậy đi rất sớm để lựa chọn những mặt hàng cần thiết được dự định từ trước, trong đó cây giống được bán nhanh nhất. Với đặc điểm phiên chợ đã được hình thành từ rất lâu và nằm ngay sát bên đường quốc lộ 37B thuận lợi cho việc đi lại của nhân dân song cũng từ đây sẽ nảy sinh nhiều phức tạp. Do đó chính quyền xã Giao Nhân đã giao cho ban quản lý chợ làm tốt công tác đảm bảo ANTT, trong đó đảm bảo TTATGT là mối quan tâm hàng đầu. Việc tổ chức trông coi giữ xe được chỉ đạo thực hiện đúng giá vé quy định đảm bảo nguồn thu cho ngân sách.
Việc bày bán các mặt hàng cũng vậy theo đúng quy hoạch tuyệt đối không được lợi dụng vỉa hè bán hàng nhất là vào các phiên chợ tết cuối năm thường có mật độ người cao gấp 3-4 lần so với ngày thường. Có thể nói ở mỗi địa phương đều có những đặc điểm riêng và việc đi chợ cũng trở nên bình thường đối với người dân quê biển Giao Thủy song đối với những người xa quê mỗi khi trở về cùng mẹ đi chợ Bể một lần là một điều thú vị và nét văn hóa rất đời thường. Với ưu điểm giá cả phải chăng dễ mua, dễ bán nên chợ Bể ngày càng thu hút đông khách hàng hơn.
Tại địa bàn huyện nhà hiện nay mỗi địa phương đều đã quy hoạch được một điểm chợ theo phong trào cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới. Tuy vậy với những điểm chợ đã đi vào tiềm thức của người dân thì các phiên họp chợ vẫn luôn sôi động. Việc đi chợ quê được hình thành lâu năm như chợ Bể - Giao Nhân, chợ Bến -Giao Phong, chợ Đại Đồng xã Giao Lạc đã ăn sâu vào tiềm thức của người dân nên dù xây dựng đã lâu song việc họp chợ rất đông đúc, tấp nập. Bên cạnh đó tại những ngôi chợ mới xây theo chương trình xây dựng nông thôn mới thì việc họp chợ lại vô cùng khó khăn do nhiều nguyên nhân, nhưng một lý do chính đang được các địa phương chỉ rõ đó là chưa đi vào tiềm thức trong việc mua sắm của người dân, chính vì vậy việc người dân ngoài đi các chợ phiên thì họ lại lựa chọn các chợ cóc ven đường tiện mua sắm. Thực tế hiện nay cho thấy đã có một số địa phương xây chợ nhưng đang sử dụng với mục đích khác do họp không thành, chính vì vậy việc điều chỉnh không bắt buộc các địa phương phải có chợ nông thôn đã được chỉ đạo dừng lại là điều hợp lý. Đây cũng chính là ý kiến của các địa phương hiện nay trong quá trình thực hiện nông thôn mới không nên họp chợ tràn lan không hiệu quả thay vào đó giành quỹ đất cho các công trình phúc lợi địa phương./.
Bài và ảnh: Hải Yến
Đài phát thanh Giao Thủy